Transcriptie EP 64 – Eenzaamheid met Leslie Hodge

13 april, 2021

[Introductie]

[0:00:00]

(Intromuziek)

Lana Bauwens: Welkom bij Heksen Dragen Sneakers, de podcast over spiritueel leven in een moderne wereld. Mijn naam is Lana Bauwens, ik ben spiritueel mentor, schrijver en spreker, en vandaag ook host van jullie podcast. Om de twee weken duik ik samen met jullie in de wereld van magie en zelfontwikkeling. Maar, Heksen Dragen Sneakers is zoveel meer dan alleen een podcast. Dus volg ons zeker ook op Instagram @heksendragensneakers voor de laatste nieuwtjes en artikels.

Lana: Welkom terug lieve luisteraars. Vandaag heb ik Leslie Hodge te gast, en we gaan het hebben over het super belangrijke thema ‘eenzaamheid’. Zeker in deze tijden is het belangrijk om dit thema bespreekbaar te maken. Leslie schreef er een boek over Eenzaam tussen mensen. Daarnaast is ze psycholoog en heeft ze een praktijk in Antwerpen Strong Mind en ze werkt ook nog als journalist voor de VRT. Maar vandaag gaan we het dus hebben over de verschillende gezichten van eenzaamheid en hoe je ermee kan omgaan.

———–

[0:01:25]

Lana: Welkom, Leslie.

Leslie Hodge: Hallo, goeiemiddag.

Lana: Fijn dat je hier bent vandaag. Laten we eerst eens beginnen met… Voor de mensen die jou niet kennen, stel jezelf eens voor in drie woorden.

Leslie: In drie woorden, da’s altijd moeilijk om jezelf te reduceren tot drie woorden. Maar ik ga het gewoon bij mijn beroep houden dan: psycholoog, journalist en auteur.

Lana. Da’s al stevig. Psycholoog en journalist, ik vind dat wel fascinerend. Maar inderdaad, het valt wel mooi samen als het dan naar jouw boek toekomt. Want je hebt een boek geschreven over eenzaamheid Eenzaam tussen mensen. Dat is ook het thema waar we het vandaag over gaan hebben. Maar ik wil toch eerst eventjes horen, want het is een podcast over spiritualiteit, ook over verbinden. Verbinden is een beetje the antidote denk ik dan voor eenzaamheid. Wat is spiritualiteit precies voor jou?

Leslie: Wat dat voor mij persoonlijk betekent is om alles op elkaar af te stemmen. Dus niet enkel naar je lichaam te luisteren, hetgeen wat er is en wat iedereen voelt en waar iedereen sowieso niet omheen kan. Maar ook naar je gevoel en naar je geest, en om die zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. En dat je er niet voorbijgaat als je je zo een keertje minder voelt, of als je… Dat je je gedachten niet altijd op een rijtje hebt, maar dat je echt ervoor zorgt dat je gewoon luistert naar je gedachten, naar die gevoelens, en dat je dat dan laat zijn en ja… Dat je daar plaats voor maakt en ruimte voor maakt. En ik denk dat dat een heel gezonde manier is om in het leven te staan, vind ik.

Leslie: Voor mij is dat spiritualiteit, om echt zo met die drie aspecten aan de slag te gaan en niet enkel zo het dominante lichamelijke. Maar ook dat aanwezig te laten en om dat ruimte te geven. En ik vind het ook heel boeiend als ik kijk naar mensen in mijn omgeving: sommigen zijn bv. echt die echt geloven in iets, dat kan het lot zijn of dat kan iets anders zijn. En het is ook wel heel bijzonder om te zien is dat ze daar ook wel veel moed uit kunnen putten, of steun. En ook dat vind ik wel heel bijzonder en positief. Dat heb ik persoonlijk niet dat ik in iets specifiek geloof, ik heb meer zo van: “Luister naar je geest, naar je lichaam en geef daar ruimte aan en ga daar mee aan de slag.”

Lana: Dus meer spiritualiteit gericht naar het individu, dan zelfzorg?

Leslie: Ja inderdaad, zelfzorg en ook gewoon luisteren, daarvoor openstaan. En niet denken dat het alleen maar zo het lichaam is of gewoon voorbijrazen aan vanalles en nog wat. Maar als je iets voelt of als je iets denkt, om daar echt ruimte en plaats voor te maken en daarmee bezig te zijn en dat op elkaar af te stemmen, en niet te blijven doorgaan en doorjagen. Als je voelt dat dat niet goed zit, of als je voelt dat er iets niet juist zit, of als uw geest, een soort van intuïtie, zegt: “Mmm, maar dat is toch niet zo goed, dat voelt toch niet zo juist aan”, om daar echt naar te luisteren en bij stil te staan en daar dan mee aan de slag te gaan en iets te doen. En niet gewoon voorbij te razen en te zeggen van: “Ik luister daar niet naar, ik ga gewoon mijn gang.” Nee, geef dat wat plaats en ruimte.

[0:04:53]

Lana: Is er ruimte binnen de psychologie voor spiritualiteit?

Leslie: Ik denk het wel, ik denk zeker dat daar ruimte voor is. Ik denk niet dat iedereen daarvoor openstaat. Maar ik denk zeker dat bepaalde mensen daar zeker mee aan de slag gaan. Ik ben er wel van overtuigd. En het hangt er een beetje vanaf als je zegt van kijk, ik ga bv. naar een psycholoog of een therapeut, dat je kan gaan kijken van oké: “Sta ik meer open voor psychologen of therapeuten die meer met dat spirituele aan de slag gaan, of heb ik iemand die meer openstaat of meer wetenschappelijk aan de slag wil, of een combinatie van beide?” Daar is zeker ruimte voor.

Leslie: Maar psychologie is natuurlijk echt wel heel wetenschappelijk. Maar ik ben er zeker van dat als je echt naar het individu gaat kijken, dat er verschillende individuen ook met die spiritualiteit aan de slag gaan, of bv. een stukje daarvan gaan mediteren of gewoon met mindfulness bezig zijn, dat zie je ook wel heel vaak. Dus als je dat ook al onder spiritualiteit kan onderbrengen, dan zie je dat dat echt wel toegang heeft gevonden in de psychologie.

[0:06:10]

Lana: Ik zei het al, je hebt een boek geschreven over eenzaamheid, een ontzettend boeiend thema eigenlijk. Ik stond er zelf een beetje van verrast. Vooral, in je boek staan heel veel getuigenissen wat ik eigenlijk heel mooi vind, omdat je in al die verhalen toch ook een vorm van herkenbaarheid vindt enzo. En we hebben eigenlijk een heel hard – ik betrapte mezelf er ook op – een heel hard clichébeeld van hoe eenzaamheid eruitziet. In mijn hoofd was dat dan inderdaad zo het oude vrouwtje die helemaal alleen is en misschien niet echt support meer heeft, niet genoeg mensen rondom zich. En dat is dan zo eenzaamheid. Maar als je dan inderdaad in jouw boek begint te lezen… Eenzaamheid heeft zoveel gezichten, heeft zoveel versies en vormen.

Lana: Dus, ik ga u nu een mega brede vraag stellen, bijna onmogelijk om kort op te antwoorden, maar wat is eenzaamheid dan precies? En welke vormen heeft dat dan allemaal?

Leslie: Ja, eenzaamheid is enorm gelaagd. En bij eenzaamheid zou ik vooral vertrekken van jezelf en je kan zien van oké, eenzaamheid op wat slaat dat? Dat slaat op het feit dat de relaties die je hebt, die je rondom jou hebt met vrienden, familie, je partner, je ouders, dat er toch ergens in die relaties, dat de relaties die je hebt niet zijn zoals je echt zou willen dat ze zijn. En dat je daar ergens iets in mist, en dat er iets ontbreekt. Of dat je misschien niet jezelf kan zijn. Of dat je misschien niet helemaal gehoord wordt. En in dat aspectje voel je je dan eenzaam, of is er iets dat er ontbreekt. En dat is eigenlijk heel groot en breed gezegd. Dat is eenzaamheid: de relaties die je hebt die komen niet overeen met de relaties die je eigenlijk wil hebben en die je wenst.

[0:08:00]

Lana: Wat ik vooral opvallend vond… Ik zei het daarnet al, een beetje clichébeeld, maar in jouw boek gaat het ook een stukje over jongeren en ik moet zeggen dat ik het ook heel herkenbaar vond naar mezelf toe dan. Iets wat we niet verwachten is dat heel veel jongeren eenzaam zijn. Jongeren worden meestal omringd door heel veel mensen, maar toch is er zoveel eenzaamheid bij jongeren. Hoe verklaar je dat, hoe zou dat komen?

Leslie: Ja, ik vind dat heel goed en juist opgemerkt. En het is jammer dat dat clichébeeld nog bestaat, dat mensen nog zeggen: “Ja, eenzaamheid, da’s typisch iets voor oudere mensen.” Het eenzame oudje dat je daarnet zei. Maar dat is absoluut niet zo, en ook cijfers bevestigen dat. Als je gaat zien… Wetenschappelijke onderzoeken hier in Vlaanderen, België, dat ze gaan vragen: “Wie voelt er zich eenzaam?” Dan zie je dat eigenlijk vooral de jonge mensen aangeven zich eenzaam te voelen, echt meer dan 50% geeft aan zich weleens eenzaam te voelen. Dus da’s zonde dat er daar niet wordt bij stilgestaan-

Lana: Da’s veel hé, 50%, amai.

Leslie: -Meer dan 50%. Dat er dan zo hard wordt gefocust op die oudere mensen, terwijl jongere mensen daar ook echt mee kampen en mee worstelen. Eerst is het wel belangrijk om te zeggen dat eenzaamheid ook wel een soort van normaal gevoel is, en dat gebeurt. Iedereen voelt zich wel eens een keertje eenzaam. En dat hoort ook wel voor een stukje bij uw leven. Het kan gewoon niet elke dag rozengeur en maneschijn zijn, en dat alles perfect verloopt en smooth verloopt. Dus af en toe komt eenzaamheid daarbij kijken.

Leslie: Maar het is wel belangrijk om dat te herkennen en om daar dan mee aan de slag te gaan. Dat je weet van oké: “Ik ben eenzaam, of ik voel me eenzaam, op zich is dat wel normaal, maar ik mag dat wel niet te lang laten aanslepen.” Want dan wordt het wel een probleem en dan heeft het wel consequenties voor je gezondheid. Als je zegt van: “Hoe komt het dan dat zoveel jongeren zich eenzaam voelen?” Er zijn wel een aantal aspecten van. Ten eerste is dat jammer, want mensen zeggen vaak van: “In uw studententijd, dat is echt de beste tijd van uw leven. Dat is echt ‘geniet ervan’, pak het ervan.” En dat is zo de algemene opvatting die er bestaat, en dat is juist, en pak het ervan sowieso en geniet ervan sowieso.

Leslie: Maar je moet ook wel realistisch zijn, en er zijn wel momenten van eenzaamheid. Er zijn wel momenten dat het minder goed gaat, dat het minder goed loopt en dat je je alleen voelt en zo wat geïsoleerd, en dat je geen connecties of verbinding kan vinden met anderen, en die zijn er ook. En dan is het wel belangrijk om dat te benoemen en om dat te beseffen dat dat er is, en dat je niet op een bepaald moment denkt van: “Oh nee, ik voel mij eenzaam, ik heb niet de connecties met de mensen die ik wil hebben.” En dat je je dan abnormaal of gek of ongelooflijk ongelukkig voelt, omdat je denkt: “Ik ben hier de enige in de hele wereld dat zich zo voelt.”

[0:11:03]

Lana: Effectief, dat gevoel vind ik enorm herkenbaar. En ik denk zeker binnen de wereld van de spiritualiteit dan, als ik dat even op mezelf mag terugblikken. Zo van: “Je voelt u alleen op dat moment, omdat je het gevoel hebt dat er niemand interesse heeft in de dingen waar jij in geïnteresseerd bent. En je bent nog maar net uw identiteit aan het ontdekken, dus alles is zo heel nieuw, en je weet het nog niet zo goed, en je durft ook niet altijd u volledig laten zien als je jong bent, als je tiener bent, je bent nog aan het ontdekken hé. En als je daar dan inderdaad niet over praat, als je dat niet gaat gaan benoemen, als je dat niet naar buiten brengt, dan heb je inderdaad het gevoel dat je alleen bent.”

Leslie: Dat je ermee blijft zitten, en dat is zo belangrijk. Ten eerste: het is normaal dat je dat wel eens een keer voelt, dus praat erover met anderen. Dat zegt ik ook op het einde, helemaal op het einde van mijn boek doe ik echt ook een oproep: doe 1 ding om mij een plezier te doen, om uzelf ook een plezier te doen, om heel de wereld, de maatschappij een plezier te doen. Ga met iemand het gesprek aan over eenzaamheid, en je zal zien dat je daar absoluut niet alleen in bent. Dus dat is een hele belangrijke.

Lana: Dat is zo ergens zo een contradictie, omdat praten over eenzaamheid en je gaat merken dat je niet alleen bent. Ik vind het op zich zo mooi om dat zo te verwoorden, omdat we voelen allemaal eenzaamheid, wat er ons net door gaat verbinden dat we niet alleen zijn. Ja, dat is op zich wel heel mooi.

[0:12:46]

Lana: Hoe denk je dat jongeren… Wat zou jongeren helpen om dat meer bespreekbaar te maken?

Leslie: Ten eerste: het besef dat ze daar niet alleen in zijn. Ten tweede: eenzaamheid hangt ook heel erg sterk vast aan verandering. Dus dat zie je vaak. En inderdaad, jonge mensen ondergaan ook inderdaad heel wat veranderingen, zoals je daarnet zei. Je moet jezelf leren kennen, je identiteit, we zijn allemaal aan het ontwikkelen, dus op zich lichamelijk verandert er heel wat. Maar daarna ook moet je een studiekeuze maken, of ga je werken, of ga je op kot. Dat zijn allemaal zaken die veranderen in je leven. Ga je op je eentje dan in een aula zitten, of in een klaslokaal, of op het werk? Dus dat zijn allemaal zo kleine hordes die je moet overwinnen, en waar je telkens met eenzaamheid kan geconfronteerd worden, alleen op dat kot die eerste keer… Dat zijn allemaal zaken die niet zo evident zijn.

Leslie: Dus dat wetende dat die obstakels er zijn en dat je dan met eenzaamheid kan geconfronteerd worden, en daar misschien op anticiperen, of daar ruimte voor maken, om te zien van oké: “Ik ga zien of ik daar met die of die over kan praten of dat ik toch met die en die kan bellen of dat ik weet dat ik toch zo een aantal mensen in mijn buurt heb waar ik met dat gevoel terecht kan”, is ook wel een hele belangrijke. Maar toch ook al weten dat dat gevoel er kan zijn en dat die gevoelens er kunnen zijn. Dus dat is zeker een hele belangrijke om daar dan een besef rond te hebben van oké: “Dat kan eraan komen, dat is normaal. Maar het is wel goed dat ik er dan mee aan de slag ga.”

[0:14:16]

Lana: Een andere vorm van eenzaamheid, iets waar ik persoonlijk, oh, ik heb daar zoveel moeite mee: eenzaamheid in relaties. Je hebt een relatie en op zich niks mis met die relatie, maar mensen gaan er vaak vanuit van: “Als je een relatie hebt, dan ga je u niet eenzaam voelen, want je hebt iemand.” En toch, weer doorheen al die getuigenissen heb ik het gevoel dat het iets is wat ook vaak voorkomt en mijn hart breekt dan een beetje. Ik vind dat zo jammer. Kan je dat even kaderen, die eenzaamheid in relaties?

Leslie: Ja, zeker. Zoals je zegt: mensen gaan ervan uit van: “Ze zit in een relatie, in een liefdesrelatie zal ik dan zeggen, een koppel. Dat kan niet dat je dan eenzaam bent.” Maar dat is helemaal niet zo. Het moet ook wel een goede relatie zijn, en wat maakt dat je niet eenzaam bent, dat je tot verbinding kan komen, dat je echt tot een wederkerige, positieve, goede betekenisvolle relatie komt. En als je dan in een relatie zit en je voelt dat je misschien toch niet helemaal gehoord wordt, of dat die relatie misschien meer energie van jou vraagt dan dat die jou geeft, of dat je het gevoel hebt dat je niet gehoord wordt, of dat je niet jezelf kan zijn…

Leslie: Dat maakt dat soms wel dat je je heel eenzaam kan voelen, of dat je zegt van: “Je zit met iets, je wilt dat delen, maar er is geen plaats voor, er is geen ruimte voor.” Dan kan je je net heel eenzaam in een relatie voelen. En dat is net het jammere, dat mensen er dan van uitgaan: “Oké, ze zit in een relatie, ze is oké, perfect.” Maar dan kan je je echt heel eenzaam voelen. En net dan, je zal zien, een relatie werkt beschermend tegen eenzaamheid, maar als je in een slechte relatie zit dan kan je je nog veel eenzamer voelen dan als je gewoon single zou zijn, of alleen zou zijn. Dus je ziet dat een relatie echt wel heel belangrijk daarin is, en een slechte relatie kan net betekenen dat je je nog eenzamer voelt en nog slechter voelt.

Leslie: Als ik ook even persoonlijk kan zijn wanneer ik me het meest eenzaam heb gevoeld. Dat is effectief toen ik in een relatie zat, maar in een slechte relatie zat. En toen dat iedereen ervan uitging van: “Ah ja Leslie, kijk die is samen dus ik ga ze niet te veel storen, niet te veel lastigvallen, ze zal haar ding wel aan het doen zijn met haar lief en da’s tof en da’s fijn.” Maar dat ging niet goed, en ik voelde me niet gehoord en ik voelde me niet goed in die relatie. En als er dan ruzies waren, we begrepen elkaar niet.

Leslie: Ik voelde me toen enorm eenzaam, dus dat is zeker ook belangrijk om te beseffen: als je relatie niet goed zit, dan kan je je heel eenzaam voelen en dan is het aan jou om te gaan zien, om dan bespreekbaar te maken. Om dan met je partner daar ruimte voor proberen te maken, dat op tafel te leggen en te zien of er een of andere compromis mogelijk is. Waarom voel jij je eenzaam, is het omdat er niet naar jou geluisterd wordt, is het omdat er geen rekening met jou wordt gehouden, omdat je jezelf niet kan zijn? Is er iets anders dat je voelt dat van: “Dat wringt of dat is niet juist of dat kan niet en ik voel me niet goed in die relatie.” En om dat dan aan te kaarten en te zien van: “Is daar een compromis mogelijk, kunnen we naar elkaar toegroeien daarin?”

Leslie: En als dat niet zo is, dan moet je gaan kijken van: “Kan ik mij wel hoe voelen hierin en is dat wel goed voor mij?” En dan moet je ook wel jezelf een spiegel durven voorhouden en beslissingen durven maken van oké: “Als dat niet goed zit voor mij, als ik mezelf daar niet in kan zijn, wie ben ik dan nog? En is het dan goed om daarmee verder te gaan?” Dus het is zeker wel belangrijk: eenzaamheid in relaties kan.

[0:17:52]

Lana: Is eenzaamheid in een relatie een teken aan de wand dat het dan niet goed gaat met een relatie, of kan dat ook puur op individu zijn?

Leslie: Dat is ook een heel goede vraag. En soms zie je wel dat mensen… Sommigen hebben heel veel behoefte aan contact en aan verbinding en dan wordt dat in een partner niet altijd ontvankelijk genomen en heeft die andere partner dan misschien net meer of minder behoefte aan. Die heeft niet behoefte aan elke avond een goed of diep of lang gesprek. Of die hoeft niet elke avond samen te zijn of die wil zelfs net meer afstand en elkaar 1 keer in het weekend maar zien. Dus dat is heel individueel. En soms kan dat zijn dat dat bij de persoon ligt, maar soms kan het ook zijn dat het in de relatie zit. En daar moet je dan zelf mee aan de slag gaan en voelen van: “Welk van de twee is het hier?”

Leslie: Als het echt in de relatie zit, dan denk ik dat het niet zo gezond is, of dan is het voor jou om te beslissen van: “Kan ik hiermee verder? Welke compromissen wil ik maken in die relatie? En kan ik daarin een compromis maken, of ga ik daarin een stukje, iets opofferen waar ik dan op andere plaatsen balans in kan vinden en rust en kan vinden dat het mij energie geeft? En is daar een balans in?” Dan kan je daarin verder gaan. Maar als je voelt van oké: “Dat zuigt echt energie, dat vergt te veel van mij, ik kan daar echt mezelf niet in zijn”, dan moet je inderdaad daar wel beslissingen naar nemen.

[0:19:18]

Lana: Kan je eigenlijk eenzaamheid op je alleen oplossen?

Leslie: Dat is ook een hele goede vraag. Dat kan ook wel, hoor. Ik heb ook in mijn boek een heel aantal handvaten, ik ga ze niet allemaal, dat zou ons iets te lang vergen. Maar dat kan ook, en dat gaat het echt… Het hangt er echt mee samen om dan naar jezelf, te gaan zien van oké: “Wat verwacht ik?” Als we dan misschien teruggrijpen naar die relaties, misschien verwacht je wel iets dat niet realistisch is? Misschien verwacht je van je partner én je beste vriend én een sportmaatje én diegene die dan graag met jou naar, ik weet het niet, als je graag postzegels verzamelt, of ik zeg maar iets… (Lana lacht) waarvan je dan echt verwacht dat die daar mee naartoe gaat, dat even fijn vindt als jij. Als je echt alles alles alles bij die ene partner legt, dan kan het wel zijn dat je daar misschien ergens in teleurgesteld geraakt.

Leslie: Of dat die verwachting misschien toch te hoog zijn, of dat het misschien niet gezond is om alles in die ene persoon te leggen. En dat je dan kan zien als je die verwachtingen bijstelt, als je vindt van oké: “Dat is mijn maatje, we kunnen goed praten en we kunnen elkaar goed amuseren. Maar hij houdt misschien van keiharde rock, en ik vind het tof om naar jazzmuziek te luisteren en met hele andere dingen bezig te zijn. Dat is niet erg, dat kan, we vinden elkaar wel op andere plaatsen.” Dan kan dat perfect zo zijn. En als je dan jouw verwachtingen daarin gaat bijstellen, dan kan dat zijn van oké: “Ik kan dat stukje waarin dat ik dacht dat ik eenzaam was, misschien wel met iemand anders opvullen en met iemand anders naar die postzegeltentoonstellingen (Lana lacht) of exhibities gaan of beurzen.”

Leslie: Dat is nu maar om een heel, misschien een beetje specifiek voorbeeld te geven, een grappig voorbeeld te geven. Maar het hangt er een beetje vanaf van wat jij allemaal verwacht. Misschien kan je daar wel compromissen in maken. Maar als het echt ín de relatie ligt, als je voelt van oké: “Ik voel me daar niet gehoord, ik kan mezelf niet zijn of dat is iemand misschien zoals een vriendschapsrelatie die veel meer van mij vraagt dan dat die geeft, of ik moet altijd beschikbaar zijn, of ik moet altijd geld lenen, of die komt altijd bij mij als het hem uitkomt en die houdt weinig rekening met mij of ik kan mijn grenzen daar niet in aangeven.”

Leslie: Als je voelt dat het echt iets is van de relatie, dat je voelt van oké: “Ik ben daar niet in gehoord, ik kan mezelf daar niet in zijn”, dan denk ik dat je die eenzaamheid niet op jezelf kan oplossen, maar dat het echt ligt in die relatie. Dus dat is dan ook veel verschillende facetten aan eenzaamheid, het is heel erg gelaagd. Dus het is ook wel twee kanten: het kan bij jezelf liggen, maar het kan ook wel specifiek in die relatie liggen.

[0:21:45]

Lana: Ik vind het mooi, omdat je inderdaad al een duidelijk beeld krijgt van hoe complex eenzaamheid eigenlijk is. Iets waar ik toch enorm van geschrokken ben, omdat je daar uiteindelijk blijf je daar niet bij stilstaan, je denkt daar niet over na op die manier. Je weet wel, eenzaamheid, je hebt dat zelf gevoeld, maar het is echt wel boeiend om al die facetten daar even van te bekijken.

Lana: Iets waar ik echt van gechoqueerd was in jouw boek waren de cijfers. Amai, in het begin… Je begint met te omschrijven dat eenzaamheid eigenlijk heel dodelijk is. Dan had ik al zoiets van: “Wat?” Dat het dodelijker is dan obesitas. En vorig jaar waren er – ik ben even aan het spieken op mijn blaadje – 2,8 miljoen overlijdens aan obesitas. En jij zegt eigenlijk van: “Er zijn er nog meer die sterven aan eenzaamheid.” Ik vond dat echt verschrikkelijk om te denken dat er iemand eigenlijk sterft aan eenzaamheid en dat dat zo gevaarlijk is voor de gezondheid.

Lana: En iets wat voor mij persoonlijk natuurlijk, de luisteraars weten dat al… Er stond ook dat kanker, dat eenzaamheid gelinkt is volgens onderzoek aan kanker en dat dat ook een effect heeft daarop. Dan had ik zoiets van: “Wow, ik vond dat wel heel heftig dat dat zo een gevolgen heeft op je gezondheid.”

Leslie: Je zegt van oké: “In dat boek staat heel veel in”, maar het is ook wel belangrijk om die kennis daarover te hebben en die gelaagdheid te weten. Dat je weet van oké: “Die verschillende aspectjes van eenzaamheid, daar had ik nooit bij stilgestaan”, maar als je dat weet, kun je daarmee aan de slag. Maar ook dat de gevolgen, dat er ook wel hele belangrijke gevolgen zijn voor je gezondheid als je lang in die eenzaamheid blijft zitten. En inderdaad, onderzoek wijst ook uit van: “Als je langdurig eenzaam bent, dat dat vergelijkbaar is met bv. het roken van, om het heel concreet te maken, 15 sigaretten per dag.” En iedereen weet dat dat heel ongezond is, (Lana verschiet) maar niemand staat daar bij stil, dat je echt langdurig eenzaam voelen, dat dat hetzelfde negatieve effect heeft voor je lichaam als 15 sigaretten roken per dag.

Leslie: En dat is wel een hele belangrijke van: “Eenzaamheid, dat is een gevoel.” En je voelt je daar niet goed bij, dat is geen leuk gevoel, je voelt je slecht, je voelt je als iemand die niet graag wordt gezien, dat je er niet bijhoort. Je hebt zoveel verschillende emoties die dan daarbij komen kijken, geen fijne emoties. Maar het ding is: als je daar lang blijft inzitten, daar blijft het niet bij. Het heeft dan ook wel effectief gevolgen op je gezondheid, negatieve gevolgen. Daarom is het wel belangrijk om daarmee aan de slag te gaan, en om die eenzaamheid te zien als een soort van signaal, zoals honger en dorst, van kijk: “Ik voel me eenzaam, ik moet daar naar handelen, ik moet daarmee aan de slag gaan, zodat ik niet in die langdurige eenzaamheid terechtkom en zodat het dan niet van die ernstige gevolgen heeft op mijn gezondheid.”

Leslie: Wat eenzaamheid kan je in alle soorten relaties, da’s heel breed, bv. ook in liefdesrelaties, we hebben het daarstraks over gehad. Maar ook bv. in relaties met je ouders dat je zegt van: “Daar voel ik mij niet gehoord, met je mama of met je papa of…” Dat kan allemaal, dat kan heel diep gaan, dat kan je heel hard raken, dat kan echt een stukje van jou zijn waar je daar dan mee aan de slag moet. Maar het is wel belangrijk om daarmee aan de slag te gaan.

[0:25:30]

Leslie: Waarom is dat nu? Waarom heeft dat die consequenties op onze gezondheid? Want om dan, sorry, nog een sprongetje te maken en terug te komen op wat je zei van kanker dat dat bij jou een belangrijk aspect is. Dat raakt mij ook heel erg, omdat dat ook in mijn naaste omgeving. Bv. ik zal het ineens maar benoemen: omdat mijn papa kanker heeft, dus ik vind het ook wel belangrijk om daarbij stil te staan. Dat je dan weet als die verbinding dan wordt gemaakt, of als je je gesteund voelt, als je weet dat er mensen rondom jou zijn die in jouw omgeving die naar jou luisteren, die jou het gevoel geven er voor jou te zijn, waar je bij terechtkan. Dan zie je, of dan wijzen verschillende onderzoeken uit dat sommige mensen beter in dat genezingsproces, dat dat beter gaat, dat ze zich daar beter in voelen, dat dat soms beter gaat of sneller gaat.

Leslie: Dus je ziet dat dat echt wel hele grote gevolgen heeft, bv. met pijn. Ze hebben gaan onderzoeken van iemand die zich helemaal alleen was en die pijn moest ondergaan, ten opzichte van iemand die gesteund werd door iemand, dan zag je dat die minder pijn ging ervaren. Dus die verbinding is zo belangrijk en is zo krachtig, dus het tegenovergestelde van eenzaamheid heeft zoveel positieve effecten op je gezondheid, op kanker, op je mentaal welzijn, dat het wel belangrijk is om daarmee aan de slag te gaan.

Leslie: Dan misschien nog even naar waarom dat zo iets (Lana lacht). En dat maakt dat wij eigenlijk allemaal mensen zijn die gemaakt zijn… We zijn groepsdieren. Verbinding is gewoon een stuk van ons, is een deel van ons. En als je gaat kijken naar lang lang lang geleden, prehistorische tijden, als je zag hoe wij, de oermensen zal ik maar zeggen. Die overlevingskansen waren veel groter in groep. Je vond sneller voedsel, je had meer kans voor de nakomelingen dat ze zouden overleven, je kon nog grote wilde beesten, je kon dat beter overwinnen als je daar in groep tegen ging vechten.

Leslie: En als je dan alleen was, of afgescheiden van de groep, dan was er eerder een soort van onveiligheidsgevoel, een gevoel dat je zei van: “Ik moet die groep gaan opzoeken”, of dat je meer voelt – hoe moet ik het zeggen – dat je niet gerust was. En dat brengt ook een soort van stress met zich mee van oké: “Ik moet hier meer op mijn goede zijn, want ik ben hier alleen en dat is gevaarlijker voor mij.” En die stress dat je toen voelde, die voelen wij nu zovele zovele zovele jaren later nog steeds als wij alleen zijn, als wij geïsoleerd zijn. Het is dat onveiligheidsgevoel, dat stressgevoel dat op langdurige basis ook wel al die negatieve consequenties met zich meebrengt.

Leslie: Iedereen weet: stress is niet gezond. Maar ook die stress die specifiek eenzaamheid veroorzaakt is niet gezond en maakt dat je dan sneller hart- en vaatziekten gaat ontwikkelen, dat je sneller of meer depressieve gevoelens kan gaan ontwikkelen, slaapproblemen gaat ontwikkelingen. Dus dat dat op al die verschillende facetten van jouw gezondheid consequenties gaat hebben, en dat die eenzaamheid dan inderdaad gevaarlijker is dan obesitas en dan al die andere cijfers dat ik heb aangehaald. Dus eenzaamheid is echt niet zomaar een onschuldig gevoel, want als dat lang aanblijft heeft dat echt gevolgen op je gezondheid. Dus ga daarmee aan de slag, en zorg ervoor dat je op een verbonden manier in het leven staat.

[0:28:59]

Lana: Iets wat we eigenlijk vandaag in de maatschappij niet meer als evident vinden of wenselijk vinden bijna. We zijn enorm individualistisch, we willen allemaal onafhankelijk zijn, zelfs in relaties willen we, is dat een beetje onze trots die zegt van: “Ik ben hier onafhankelijk, ik kan dit op mijn alleen.” Er wordt ook veel geprezen met iets alleen kunnen, daar wordt naar opgekeken in onze maatschappij. Terwijl dat jij eigenlijk zegt van dat dat misschien een klein beetje schadelijk is dat we op deze manier in het leven staan, in de maatschappij staan?

Leslie: Ik pleit sowieso voor verbinding. Ik vind dat echt dé meest gezonde manier om in het leven te staan, en ik pleit daar niet alleen voor. Er zijn ongelofelijk veel onderzoeken naar gedaan, sociologen, filosofen, psychologen, biologen die allemaal hetzelfde zeggen van: “Verbinding is belangrijk.” Het is natuurlijk nóg belangrijker om naar jezelf te luisteren. Sommige mensen zijn graag op hun eentje, sommige mensen hebben weinig behoefte aan contact en hebben daar weinig nood aan en zijn heel vaak alleen. En dan is dat oké, als jij daar geen probleem mee ervaart, als jij graag op je eentje bent, dan is dat helemaal normaal. Dat kan, als je je daar goed bij voelt is dat oké.

Leslie: Maar als jij op je eentje bent, en je mist die andere relatie, of je mist andere mensen, of je mist het om een maatje te hebben, om echt zo iemand te hebben waar je zo alles mee kan delen, dat is dan wat we emotionele eenzaamheid noemen, dan is het belangrijk om daarmee aan de slag te gaan. Of als je bv. een grotere groep mist of een groter geheel waartoe je kan behoren, zoals de scouts of een voetbalclub, of een grote groep vriendinnen, dan noemen we dat sociale eenzaamheid, maar dat is ook belangrijk om daarmee aan de slag te gaan.

Leslie: Dus het is zeker belangrijk om die gevoelens van verbinding om daar naartoe te werken, om te gaan kijken van: “Wat mis ik, en hoe kan ik vertrekkend vanuit mezelf gaan zoeken, waar kan ik verbinding vinden met de mensen die voor mij juist zijn en die mij een goed gevoel geven en waarvan ik dan achteraf denk: ‘Oh, dat was nu eens een fijn gesprek, dat deed nu echt deugd om die te ontmoeten en daar even mee te babbelen, dat was zo een warm fijn gevoel, ik heb daar zoveel uitgehaald.’” Wel, dat zijn zo de gesprekken met de mensen rondom jou die goed zijn voor jou en die je moet opzoeken. En mensen die dan het tegenovergestelde doen beter niet.

[0:31:56]

Lana: Je hebt het in je boek ook over de kracht van alleen zijn, het gaat niet alleen over eenzaamheid en ‘het is allemaal niet goed’. Je erkent ook dat dat soms ook eens nodig is. Wanneer is alleen zijn positief?

Leslie: Dat is inderdaad een heel belangrijk verschil. Eenzaamheid, daar kies je niet voor. Dat overkomt jou. Je zit daar ergens op je kot alleen, op je kamer, en je wil omringd zijn door fijne mensen of door mensen die naar jou luisteren of door mensen die jou een steunend gevoel kunnen geven en die zijn er niet. Dus daar kies je niet voor, je kan niet zomaar naar een Delhaize of naar de winkel een groepje vrienden gaan halen (Lana lacht) die een fijne, betekenisvolle, goede relatie met jou aangaan. Dat is niet, dat moet groeien. Dat groeit in de positieve momenten, maar ook in de negatieve momenten dat je je kwetsbaar kan opstellen en kan zeggen van kijk: “Dat heb ik meegemaakt”, en dan zegt die andere: “Oh, dat heb ik ook meegemaakt, hoe ben jij daarmee omgegaan?” Dus dat moet groeien.

Leslie: Alleen zijn, dat kan echt wel deugd doen. Alleen zijn, daar kies je voor. Je kan bv. zeggen van: “Oh, ik heb zo een drukke dag gehad vandaag, al die indrukken, al die dingen die zijn gebeurd vandaag. Ik ga even rustig alleen een wandeling maken of thuis in de tuin zitten of op mijn kamer zitten, wat fijne muziek opzetten en gewoon tot mezelf komen en echt bekomen van al die drukte om mij heen.” Dan kies je daarvoor in dat alleen zijn, dat kan echt zo een moment zijn om te herbronnen, om je gedachten op een rijtje te zetten, waar je echt zo energie uithaalt en dat jou een positief gevoel heeft.

Leslie: Het is echt wel belangrijk om het verschil te zien tussen iets waar je echt niet voor kiest en wat jou overkomt, en waar je dan echt vanaf ziet. Ten opzichte van waar je echt bewust voor kiest en zegt van: “Ik heb er even nood aan en dat doet me deugd.”

Leslie: Dat is ook zo, alleen zijn kan echt deugd doen. Dan zie je als je gaat vragen van: “Wat zijn de momenten waarin je jezelf echt kan herbronnen en waarin dat je het meeste energie kan opdoen?” Die vraag werd dan gesteld ook in een onderzoek aan mensen, ik denk dat de top vijf, top zes allemaal activiteiten waren die je alleen kon doen: gaan wandelen, of je terugtrekken, of muziek luisteren, een boek lezen, een bad nemen. Pas daarna kwam op stap gaan met vrienden en familie. Niet omdat je die niet graag ziet, of omdat je dat niet graag doet, maar om echt zo tot rust te komen.

Lana: Dat vraagt energie, groepen, hé.

Leslie: Voilà. Dus alleen zijn is ook wel heel erg belangrijk om tot jezelf te komen, om eens echt even die ogen en die oren en die mond van andere mensen uit te zetten en al die indrukken. Om gewoon eens naar jezelf te luisteren en te voelen van: “Wat wil ik, waar voel ik mij goed bij?” en daarbij stil te staan en dat te voelen en dat even te laten gebeuren en daar ruimte voor te maken. Om daarna terug aan de slag te gaan en u terug te omringen met andere fijne mensen. Maar dat alleen zijn is ook wel echt heel belangrijk.

Lana: Ik voel nood aan beiden: ik ben een heel sociaal iemand die graag met groepen mensen en activiteiten enzo. Maar ik heb ook echt wel heel hard nood aan die momenten van: “En laat mij nu allemaal gerust” (Lana lacht)

Leslie: Voilà, inderdaad. En dat is ook heel belangrijk.

Lana: Dus het is eigenlijk een en-enverhaal.

Leslie: Ja, ja.

[0:35:14]

Lana: Als mensen zich nu thuis een beetje herkennen in het verhaal van zich eenzaam te voelen, wat zijn bepaalde tips dat je kan meegeven voor die mensen om uit die eenzaamheid of uit dat gevoel te geraken?

Leslie: Er zijn er wel een aantal, ik heb er een hele lijst, een hele hoop. Dus ik ga die nu niet-

Lana: Een paar (Lana lacht).

Leslie: -Allemaal opsommen. Eerst en vooral wat ik zeg is: durf dat toegeven en erken dat. Voel van oké: “Is dat eenzaamheid?” en dan kijken: “Wat is die bron voor mij, vanwaar komt dat? Is dat dat ik een goede vriendschap mis, of zijn het juist mijn vrienden die mijn energie zuigen, zit dat in mijn partnerrelatie, wat mis ik?” Probeer dat bij jezelf een beetje te analyseren van: “Vanwaar komt dat?” Soms is dat ook niet makkelijk en is dat niet evident. Misschien kan je iemand in vertrouwen nemen, en als dat niet lukt kan je ook altijd inderdaad professionele hulp zoeken en gaan babbelen met een psycholoog daarover als dat niet zo evident is om die gevoelens te analyseren.

Leslie: Het is ook wel belangrijk als je ziet als je eenzaam bent, dat mensen dat vaker wat vettiger gaan eten, meer suiker, meer vet, minder goed gaan slapen, zichzelf een beetje minder goed gaan verzorgen. Het is ook wel een belangrijke oproep van kijk: “Probeer toch aan zelfzorg te doen, probeer toch wel gezond te eten, wat te bewegen, wat naar buiten te komen, probeer wel voldoende te slapen.” Om daar alvast mee aan de slag te gaan om zo een goede basis te maken om dan aan de slag te gaan met juist die eenzaamheid en die verbinding en om daar dan de volgende stap in te zetten. Maar ook om te zien van oké: “Is de basis, is de fond goed?” (Lana lacht)

Leslie: Dat je jezelf daar niet te ver in laat gaan. Ook om daar echt bewust voor te kiezen, en daar tijd voor te maken en daarmee aan de slag te gaan. Ligt die eenzaamheid misschien aan het aspect dat je misschien iets introverter bent, of misschien iets verlegener? Kan je daar dan misschien al rond gaan werken, of cursussen rond doen? Er zijn echt veel onderzoeken die aangeven van oké: “Ben je misschien introverter, of wat meer op jezelf, ga dan zo een cursus volgen, of probeer daar ergens een boek rond te lezen.” Dat kan echt al heel veel voor jou betekenen. Zit dat op een ander aspect, is dat misschien net dat het gedaan is met jouw vriendje of in een relatie? Probeer dan daar ook mee aan de slag te gaan.

Leslie: Dus het is zo gelaagd van: “Waar zit het in?” Probeer dan daar specifiek mee aan de slag te gaan. Maak daar ook tijd voor en koester dat ook. Als je dan toch bij mensen bent waarvan je voelt van oké: “Dat zijn fijne mensen, aangename mensen in jouw omgeving.” Nu, hier met corona is dat ook niet zo vanzelfsprekend. Besteed er dan aandacht aan en neem dat niet zoals vanzelfsprekend, ga dan niet de hele tijd op jouw gsm zitten scrollen of met andere dingen bezig zijn. Maar wees dan bezig met de mensen bij jou en in jouw omgeving. Probeer ook jezelf te zijn daarin, probeer jezelf daarin te tonen, dat je voelt van oké: “Kan ik mezelf hier zijn, kan ik praten over de dingen die mij zo nauw aan het hart liggen?”

[0:38:24]

Lana: Als je dan niet uzelf bent, dan ga je toch eenzaam terug zijn in de groep. Dus uiteindelijk ga je er veel meer aan hebben om uzelf te gaan tonen en daar echt aanwezig te zijn en desnoods gewoon dan te voelen van: “Misschien is dit het niet”, maar dan kan je tenminste op zoek gaan naar effectief een andere groep waar dat je dat wel ervaart. Dan gaat het een positief effect hebben, denk ik dan.

Leslie: Inderdaad. Daarom vind ik het ook zo belangrijk om met die eenzaamheid ook aan de slag te gaan en om uzelf dan die vragen te durven stellen. Want eenzaamheid dat is geen fijn gevoel, dat is een pijnlijk gevoel, dat is niet leuk. Maar als je dan jezelf die spiegel durft voorhouden en durft vragen van: “Wat mis ik, hoe wil ik in het leven staan, waar wil ik mee aan de slag, wie zijn de mensen die mij wel inspiratie zouden kunnen bieden, of die me wel een fijn energiek gevoel zou kunnen geven, of die er wel zijn voor mij, waar ik me wel kwetsbaar en veilig bij voel?” Als je dat dan voor jezelf kan duidelijk maken of uitmaken, dan kan je wel sterker uit die eenzaamheid komen als je dan weet van oké: “Die ben ik, die persoon ben ik en daar wil ik voor gaan en met die mensen wil ik mij omringen en tot die conclusie of tot dat besef ben ik nu gekomen door die eenzaamheid aan te gaan.”

Lana: Ja, er kan iets moois uit voortvloeien dan.

Leslie: Voilà, en zo kan je dan inderdaad verbinding maken met mensen die echt wel bij je passen en die echt wel mensen zijn die bewust voor jou kiezen, die er ook zijn voor jou. Waar jij misschien niet het gevoel hebt van oké: “Hier moet ik, het is allemaal eenrichtingsverkeer. Maar ze zijn er ook voor mij.” Dus ik geloof er echt in om met die eenzaamheid aan de slag te gaan, om die vragen te stellen. In het boek heb ik ook zo meer van kijk: “Stel jezelf die en die vragen. Wat zijn de dingetjes die bij jou ontbreken, ga daarmee aan de slag.” Dat je dan echt voelt van oké: “Ik kan daar sterker uitkomen uit die eenzaamheid.”

[0:40:09]

Lana: Wat als je nu mensen rondom jou ziet die eenzaam zijn. Dus jijzelf bent oké, maar je ziet wel duidelijk bij iemand anders van die persoon is eenzaam. Hoe kan je die persoon gaan helpen?

Leslie: Dat is ook zo een niet-evident verhaal, want je kan het ook niet altijd zien. Sommige mensen zijn omringd door ik weet niet hoeveel mensen, die zijn omringd door een hele hoop, maar dan nog ga je je eenzaam voelen als je toch die connectie met anderen niet kan maken. Of het tegenovergestelde: iemand is heel alleen, maar voelt zich toch goed omdat hij die paar goede vrienden heeft waarbij hij volledig zichzelf kan zijn. Maar als je inderdaad denkt van: “Oei, die is eenzaam.”

Leslie: Ten eerste zou ik die vraag gewoon stellen. Ik zou een veilige omgeving of plek creëren waarin dat je die vraag kan stellen. Want dat is een gevoelige vraag, en dat is niet evident om dat toe te geven. Maar het is wel belangrijk dat jij daarin juist zit, dus ik zou die vraag gewoon stellen. En dan zou ik ook vooral luisteren naar wat die persoon te vertellen heeft. Wees er voor die persoon, en zonder oordeel, zonder te zeggen van: “Och, maar kijk. Dat kan je toch doen? Amai, ik zou daar helemaal anders op gereageerd hebben.”

Lana: “Of je gaat wel iemand vinden.” (Lana lacht)

Leslie: Voilà. Nee, luisteren gewoon, zonder oordeel of makkelijke oplossingen proberen aan te reiken. Dus dat vind ik zeker heel belangrijk. Daarnaast vind ik het ook wel juist om te gaan kijken van oké: “Wat zit daarachter? Wat zit er achter die eenzaamheid?” Het is misschien niet altijd zo makkelijk oplosbaar, maar het is wel belangrijk om daar mee naar te gaan zoeken en om je eigenlijk als persoon, om je daarin een beetje… Hoe moet ik dat nu juist omschrijven? Dat die persoon… als jij daar misschien niet hele tijd langsgaat, of hele tijd vraagt van ‘hoe gaat het met jou’, als jij er niet meer bent, dat hij misschien ook nog altijd een oplossing kan vinden voor zijn of haar eenzaamheid. Dat je je een stuk, een beetje overbodig maakt.

Leslie: Dat het niet, die eenzaamheid of de hulp daarin enkel van jou afhangt, maar dat ook als jij er niet meer bent, dat die persoon dan ook nog aan de slag kan of dat die zich dan ook nog niet eenzaam voelt. Dat je daar samen mee naar op zoek gaat en dat je daarmee een hulp probeert in te betekenen. Om te gaan kijken van oké: “Wat zijn de achterliggende zaken? Misschien kunnen we daar iets gaan betekenen? Zit hij met iets? Is hij iets achterliggend, of is dat gewoon die stap durven zetten naar een of andere hobbyclub, of kookclub, of jokerclub?” Dat is nu heel evident en kort door de bocht. Maar ga mee op zoek van: “Wat zit daarachter?” En niet om dat allemaal bij jou te leggen van: “Ik kom langs, en ik ben de persoon die jou uit je eenzaamheid zal halen.”

Lana: Want dat is ook geen oplossing hé.

Leslie: Nee, probeer jezelf daarin overbodig te maken en ga kijken van: “Wat zit daarachter en hoe kunnen we daar samen mee aan de slag gaan. Dat jij als ik hier niet ben, ook nog verbinding voelt en je goed voelt en daarmee aan de slag kan.”

[0:43:00]

Lana: Ik denk dat dat heel waardevolle tips al zijn. We moeten natuurlijk ook het eventjes hebben over de situatie nu. Want je zei het al: “Verbinding is eigenlijk de tegenhanger van eenzaamheid.” Maar in tijden van corona is verbinding zó ontzettend moeilijk. Ik denk dat er ook enorm veel eenzaamheid is. Zijn er dingen die we momenteel kunnen doen om toch die verbinding aan te gaan of om met die eenzaamheid om te gaan?

Leslie: Ik denk ook weer vooral… Ik denk dat erover praten en het durven benoemen en zo het taboe daarrond helpen wegwerken, enorm belangrijk is. Ik had denk ik gisteren of eergisteren iemand die ook mijn boek had gekocht, en die daardoor op Twitter een berichtje had gestuurd en had gezegd van: “Dat is mijn naam, ik ben zo oud en ik voel mij eenzaam.” En mij daar ook mee in getagd, dus ik kon alles meevolgen en daar zijn zoveel reacties op gekomen-

Lana: Oh, ik krijg kippenvel.

Leslie: -Dat was zo mooi om te zien dat eigenlijk uit die eenzaamheid en die oproep om eenzaamheid… Want hij zegt van: “Ja, het was niet echt evident voor mij om dat te doen en dat is de eerste keer dat ik dat zo benoem. Maar ik wil het toch naar buiten brengen, omdat ik dat belangrijk vind. Dat is mijn eerste stap en dat is dan ook iets wat ik schrijf, wat belangrijk is.” Daar zijn zoveel zoveel warme reacties opgekomen, dat was echt mooi om te zien. Dus dat benoemen, daarmee naar buiten durven komen. Misschien niet, dat is niet voor iedereen gegeven om dat op Twitter of Instagram of op Facebook te zetten. Maar misschien ook al in je nabije omgeving om daar dan dat te zeggen en om dan bij de mensen waar er nog wel contact mee mag hebben nu in coronatijden, om dan dat te benoemen en daar dan mee aan de slag te gaan.

Leslie: Ook die knuffelcontacten, koester die dan extra hard en durf daar ook je ziel blootleggen en durf daar ook zeggen van: “Dat mis ik, daar verlang ik naar, daar kijk ik naar uit of dat zijn de dingen die mij nu al heel veel deugd doen en waar ik nu al heel veel aan heb.” Dus dat is wel wel belangrijk om dan dat, om daar heel veel tijd en ruimte voor te maken, om dat te koesteren. Die relaties dat je nog in het echt kan hebben en die mensen die je nog kan vastpakken en kussen en knuffelen binnen jouw gezin of dat knuffelcontact dat je daar dan echt mee aan de slag gaat. Als je dat niet hebt, of als je dat niet kan hebben, dan is inderdaad nu de sociale media een soort van alternatief. Ik vind het wel… Ik denk dat het nu wel iets kan bijdragen, daar ben ik van overtuigd dat het wel belangrijk is, dat het wel nog een manier is om contact te houden met andere mensen.

Leslie: Maar langs de andere kant vind ik wel dat het een stukje onze contacten verarmd, want het is zoveel mooier en beter om een gesprek te hebben en om iemand face to face te kunnen zien en oogcontact te kunnen maken. Dat kan nu niet, dus dan ben ik er wel van overtuigd dat er in die sociale media nog wel een manier ligt om contact te houden. Maar doe dat dan ook wel op de manier die voor jou het beste voelt, ga dan niet naar zo een scherm zitten staren als je zegt van: “Ik word daar moe van, dat is niet fijn, dat is niet leuk.” Beeldbellen is niet voor iedereen gegeven, of zoomen, of facetimen. Of als je zegt van: “Gewoon een stem horen aan mijn oor, of als ik een beetje ga wandelen of misschien op mijn kamer zitten, gewoon praten met iemand, dat is al voldoende voor mij om dat te horen.”

Leslie: Dus ga voor jou op zoek van wat is dan de beste manier voor jou om daar dan in gehoord te voelen en dat je voelt dat je ook je eigen ding kwijt kan. Maar ik zou vooral blijven die verbinding proberen te zoeken, ondanks dat we in corona zijn. Wel natuurlijk op de manieren waarop het mag, dat is natuurlijk wel het belangrijkste. Zoek voor jou die verbinding in dat knuffelcontact, of via sociale media. Blijf daar wel naar op zoek en zeg niet van oké: “Het is nu zo, ik ga een paar maanden…” Ondertussen zijn we al een jaar bezig, bijna een jaar bezig in maart.

Leslie: Het is wel belangrijk dat je dat voor uzelf probeert te blijven vormgeven en te blijven exploreren van oké: “Die verbinding met al de restricties die nu gelden… Hoe kan ik voor mezelf daar toch nog verbinding in vinden? Is dat dan door te gaan wandelen met een vriendin op die afstand, en toch eens een goed gesprek te hebben?” Oké, het is niet ideaal, het is misschien niet zoals je het zou willen, maar ga toch dat gesprek aangaan-

Lana: Doe het toch.

Leslie: -Doe het toch. Je zal u sowieso beter voelen achteraf dan dat je op jezelf, op je eentje blijft zitten in je kamer. Dus probeer toch in de mate van het mogelijke, wat mag, die verbinding met die mensen, aan te gaan via sociale media of dan via die wandeling op een veilige afstand in het park.

[0:48:01]

Lana: Ik vond het ten eerste enorm inspirerend, dus ik heb direct zoiets van: “We gaan dat omzetten naar onze luisteraars.” Bij deze gaan we een warme oproep lanceren: maak het bespreekbaar. Als jij het gevoel hebt dat je eenzaam bent, laat het ons weten, drop het in de comments. Of als je nu aan het luisteren bent, maak een screenshot en vertel ons gewoon hoe jij je voelt. We gaan proberen om inderdaad daar wat warmte te creëren, dat we elkaar wat kunnen verbinden op deze manier. Ik denk dat dat een hele mooie opportunity is om dat hier even te lanceren. Dus voilà, bij deze. Ik ben heel erg benieuwd om de verhalen te horen en om te zien hoe dat dat leeft bij jullie en welke vorm dat dat allemaal aanneemt, en hoe we elkaar daarin kunnen gaan ondersteunen.

Leslie: Ze kunnen misschien ook de hashtag eenzaam tussen mensen gebruiken, dat ze elkaar zo daar kunnen vinden, dat je daar ook echt die verhalen ook nog kan zien van elkaar en dat je echt zo een soort van community bijna opricht van kijk: “We zijn hier om elkaar te verbinden en om er voor elkaar te zijn, en die kwetsbaarheid te tonen van elkaar en dat die eenzaamheid ook een weg kan zijn naar meer verbinding.” Dus daar ben ik zeker heel hard voor te vinden en vind ik zeker een hele mooie oproep.

Lana: Dus de hashtag is eenzaam tussen mensen. Sowieso gaan we dat ook allemaal in de shownotes zetten. Ook de link naar het boek gaat in onze shownotes staan. Als je interesse hebt, ga zeker eens kijken op heksendragensneakers.be.

[0:49:40]

Lana: We gaan nog een paar rapid fire questions doen, dat zijn een paar korte vraagjes waar het de bedoeling is dat je kort antwoord geeft. Meestal lukt dat niet, dat is helemaal niet erg (Lana lacht).

Leslie: Ik ga mijn best doen, ik ga mijn best doen (Leslie lacht). Ik ga mijn best doen om zo kort mogelijk proberen te antwoorden.

Lana: Wat is jouw ochtend- of avondroutine?

Leslie: Mijn avondroutine, ik vind dat heerlijk. Ik heb zo een… Kijk, voilà, ik kan al niet kort (Lana en Leslie lachen). Ik ga het proberen kort houden.

Lana: Ga ervoor.

Leslie: Mijzelf zo een cichorei zonder cafeïne koffie te zetten, met dan zo amandel of haver opgeklopt schuim. Als ik dat dan in mijn glaasje kap, en dan zo dat schuim erover. Enkel dat zien, dat geeft mij een soort van rust en fijn gevoel om de dag te beginnen. Dan kan ik daar echt zo super smakelijk beginnen sippen, en dan is mijn gsm ver weg, iedereen ver weg. Dat is dan echt zo mijn ochtendritueel dat je denkt van: “Oh, heerlijk.” En ‘s avonds doe ik dat eigenlijk ook als de rust is weergekeerd, als ik zo in de sofa zit. Als ik denk van: “Zou ik nu nog een boek lezen, of wat zou ik doen, wat muziek opzetten?” Dan ga ik ook zo mijn koffietje daarbij halen en dat is echt een soort van ritueel zo van nu is het even mijn momentje. Mijn koffietje, mijn opgeklopt melkschuim soja haverding erbij.

Lana: Ik zie jou volledig zo al zitten (Lana en Leslie lachen). Het klinkt heel knus.

Leslie: Ja, het is ook wel heel fijn voor mij, vind ik dan.

[0:51:11]

Lana: Super. Wat is jouw favoriete manier om even alleen te zijn? Misschien een beetje in het verlengde…

Leslie: Ja, ja. Ik vind bv. het is een beetje cliché: wandelen, of bv. echt zo in de natuur helemaal op mijn eentje. Of dat kan aan de zee zijn, echt zo daar een wandeling maken alleen met mijn gedachten, en dan omringd zijn door natuur. Dat is mijn favoriete manier om alleen te zijn. Misschien nog met een goed muziekje, maar ik vind ook wel het geluid van de zee of van de bladeren als ik door de natuur aan het wandelen ben. Echt met mezelf en dan omgeven door de natuur, dat vind ik echt inspirerend en dat brengt mij tot rust.

Lana: Ik denk dat veel mensen dat enorm appreciëren dat moment alleen.

Lana: Laatste vraag: wat kunnen mensen doen om jou te steunen?

Leslie: Om mij te steunen? Oké, kort antwoord was dat. Om mij te steunen, wel. Ik ben een mensenmens en ik word gelukkig van andere mensen echt gelukkig te maken. In therapie vind ik het altijd heel fijn dat mensen mij een stukje meenemen in hun verhaal en dat ik daar iets in mag betekenen en een soort van evolutie en verbetering in kan of mag brengen.

Leslie: Wat ze nu zouden kunnen doen, omdat ik heel erg met eenzaamheid bezig ben, is inderdaad gewoon daarover praten, iemand in hun buurt aanspreken of via de hashtag of hier via het platform. Daar iets rond delen. Ik denk dat ik daar erg blij mee zou zijn als ze iets delen over zichzelf. Als ze zeggen van oké: “Dat heeft mij deugd gedaan of daar ben ik blij door geworden of dat heeft mij gepakt of dat heeft mij geraakt. Of daar ben ik mee in verbinding getreden.” Moesten ze zo iets kunnen delen, daar zouden ze mij heel erg mee steunen en heel blij mee maken.

[Afsluiting]

[0:53:09]

(Outromuziek)

Lana: Voilà, bij deze. Dat gaan we dan massaal allemaal doen. Dankjewel voor het heel mooie gesprek. Sowieso, alles kan je terugvinden in onze shownotes, ga zeker eens kijken. Dat was het voor deze week. Hartelijk dank voor het luisteren, now go spread your magic.

[0:53:37]